We zullen allemaal uitsterven. Met tegenzin of juist met vreugde. Of misschien, daarentegen, worden we allemaal gered. Dankzij de glorieuze wendingen van de wetenschap, of de komst van een god die is aangepast aan de normen van het Antropoceen.
De apocalyptische toon is zo alomtegenwoordig dat iedereen die zich verdedigt zijn favoriete geconditioneerde reflex aanneemt: nihilistische neerbuigendheid, activistische rebellie, messianisme, ontkenning, onverschilligheid.
Design bevindt zich in een unieke positie. Het moet het neo-anticapitalistische gebod onder ogen zien: produceer niet, reproduceer niet, consumeer niet. Maar het kan dat alleen doen vanuit een intrinsiek restgeloof in objecten als dragers van betekenis in het dagelijks leven (met een animistisch elan dat Emanuele Coccia treffend samenvat met de uitspraak: ‘het huis is de ruimte waarin alle objecten bestaan als subjecten’).
In dit tijdperk van polarisatie kan design geen van beide polen belichamen. Het kan proberen in opstand te komen tegen bepaalde productieve/ extractieve logica’s, en systemen van productie en gebruik begeleiden naar minder uitputtende vormen. Het kan een meer intieme redding oproepen, beperkt tot de persoonlijke sfeer — vervullend, maar per definitie ontoereikend.
Minder, beter: is dat de enige, bescheiden, weg die nog openligt? Of is het misschien de enige die we hier en nu kunnen zien, en hebben we iemand nodig die ons leert verder te kijken dan onze horizon (die – vanzelfsprekend – altijd te Westers is)?
De vijfde editie van de Venice Design Biennial, Extinction / Salvation, nodigt ons uit om uitsterving en redding te gebruiken als gepolariseerde lenzen om hedendaags design afwisselend door te beschouwen.
Wetende dat geen van beide filters ons de werkelijkheid in al haar golflengtes toont. En ook wetende dat die filters willekeurig verwisselbaar zijn.
Springend van de ene kant naar de andere, zonder te verstarren, oefenend in luisteren en ironisch bewustzijn, een handleiding voor overlevingstechnieken opstellend — en telkens opnieuw herschrijvend.
